Αμίαντος είναι ένας γενικός όρος, μια κοινή ονομασία για μια ομάδα ορυκτών, ινώδους μορφής, που ανήκουν στην κατηγορία των σερπεντινών και των αμφιβόλων και είναι γνωστά για τις σπουδαίες φυσικές και χημικές ιδιότητες τους: υψηλή μηχανική αντοχή, σταθερότητα (άφθαρτες ιδιότητες), αντοχή στις φλόγες, στη θερμότητα και στα διαβρωτικά χημικά (όξινα και αλκαλικά διαλύματα).
Ορυκτό χρυσοτίλη αμιάντου
Ίνες χρυσοτίλη αμιάντου
Αμοσίτης αμίαντος
Κροκιδόλιθος αμίαντος
Ο αμίαντος υπάρχει σε αφθονία στα 3/4 περίπου του στερεού φλοιού της γης, η περισσότερη όμως ποσότητα σε εκμεταλλεύσιμα μεγέθη βρίσκεται στα επιφανειακά ορυχεία του Quebec στον Καναδά, στα Ουράλια όρη, στη Σοβιετική Ένωση και στη Ν. Αφρική. Απαντάται επίσης στην Κίνα, στην Ιταλία, στην Κύπρο, στις Η.Π.Α. και στη Δυτ. Αυστραλία.
Στην Ελλάδα υπάρχει στη Δυτ. Μακεδονία και Ήπειρο. Το μεγαλύτερο κοίτασμα βρίσκεται στο Ζιδάνι του Ν. Κοζάνης.
Η χρήση του αμιάντου ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι Αρχαίοι Έλληνες τον χρησιμοποιούσαν σαν φυτίλι στα λυχνάρια. Και τα δύο ονόματα asbestos και amiante, όπως είναι γνωστός παγκοσμίως, είναι ελληνικής προέλευσης. Asbestos από τη λέξη άσβεστος, επειδή δεν καιγόταν κατά τη χρήση του στα λυχνάρια, και αμίαντος από το ότι δεν «υφίστατο μίανσιν».
Οι κύριοι τύποι αμιάντου, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν εμπορικά, είναι οι εξής:
• χρυσοτίλης (λευκός αμίαντος) [Mg3Si2O5(OH)4]
• αμοσίτης (καφέ αμίαντος) [(Mg,Fe)7Si8O22(OH)2]
• κροκιδόλιθος (μπλε αμίαντος) [Na2Fe32+Fe23+Si8O22(OH)2]
• τρεμολίτης [Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2]
• ανθοφυλλίτης [(Mg,Fe)7Si8O22(OH)2
ΓΕΝΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΜΙΑΝΤΟΥ
Οι σπουδαίες ιδιότητες του αμιάντου τον έκαναν πρώτη ή δευτερεύουσα ύλη για πάνω από 3.000 τεχνικές εφαρμογές και καταναλωτικά προϊόντα. Η εμπορική του εκμετάλλευση άρχισε στη Βόρεια Αμερική, όταν ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο κοίτασμα στον Καναδά (1870). Μεγάλη χρήση του έγινε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και από τότε χρησιμοποιήθηκε σε πολλές βιομηχανίες. Για παράδειγμα, η κατασκευαστική βιομηχανία τον χρησιμοποίησε για να ενδυναμώσει το τσιμέντο και τα πλαστικά, όπως επίσης για θερμική μόνωση, πυροπροστασία και ηχομόνωση. Στα πλοία χρησιμοποιήθηκε σαν μονωτικό υλικό για λέβητες, δεξαμενές και αγωγούς μεταφοράς ατμού και ζεστού νερού και στα αυτοκίνητα, αεροσκάφη και τρένα για δίσκους συμπλεκτών και σιαγόνες τροχοπέδησης. Υλικά που περιέχουν αμίαντο εμφανίζονται παρακάτω σε σειρά, ανάλογα με τη συχνότητα χρήσης τους:
• Αμιαντοτσιμέντο (Asbestos cement)
• Ψεκασμένος αμίαντος (Sprayed asbestos)
• Μόνωση από αμίαντο (Lagging)
• Μονωτικές αμιαντόπλακες (Asbestos insulating board)
• Υφασμένος αμίαντος (Asbestos textiles)
• Άλλα αμιαντούχα προϊόντα
Στην Ελλάδα ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε ευρέως και κυρίως με τη μορφή του αμιαντοτσιμέντου. Η Ελλάδα αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές χώρες εξόρυξης και παραγωγής προϊόντων αμιάντου: το 1995 βρισκόταν στην 7η θέση στον κατάλογο των αμιαντοπαραγωγών χωρών του κόσμου με παραγωγή που πλησίαζε τους 100.000 τόνους χρυσοτίλη το χρόνο.